31 Oct Ιδιοπαθείς φλεγμονώδεις νόσοι του εντέρου (ΙΦΝΕ)
Με τον όρο φλεγμονώδης νόσος του εντέρου περιγράφεται η ελκώδης κολίτιδα, η νόσος Crohn και η κολίτιδα ακαθόριστου τύπου η οποία περιλαμβάνει χαρακτηριστικά και από τις δύο νόσους. Ο όρος ιδιοπαθής χρησιμοποιείται επειδή η ακριβής αιτία είναι άγνωστη.
Χαρακτηριστικά ελκώδους κολίτιδας και νόσου Crohn
Στην ελκώδη κολίτιδα περιορίζεται η φλεγμονή (αντίδραση του οργανισμού μας όταν έρχεται σε επαφή με βλαπτικούς παράγοντες, με σκοπό να διορθώσει τη βλάβη) αποκλειστικά στο βλεννογόνο (εσωτερικό στρώμα – χιτώνας ) του παχέος εντέρου και ποτέ στο ανώτερο πεπτικό σύστημα (δηλαδή στόμα, φάρυγγας, οισοφάγος, στομάχι).
Σε αντίθεση με την ελκώδη κολίτιδα, η νόσος Crohn είναι δυνατό να προσβάλει οποιοδήποτε τμήμα του γαστρεντερικού συστήματος, από το στόμα μέχρι και τον πρωκτό. Οι τρεις κύριες θέσεις εντοπίσεως της νόσου αφορούν το λεπτό έντερο (30%), το λεπτό και το παχύ έντερο συγχρόνως (30-40%) και τέλος, το παχύ έντερο μόνο (20-30%). Οι φλεγμονώδεις αλλοιώσεις στη νόσο Crohn είναι διατοιχωματικές, δηλαδή προσβάλλουν όλα τα στρώματα του εντέρου και όχι μόνο το εσωτερικό στρώμα όπως συμβαίνει στην ελκώδη κολίτιδα.
Ένα άλλο σημαντικό χαρακτηριστικό της νόσου Crohn είναι τα φυσιολογικά τμήματα που υπάρχουν μεταξύ των προσβεβλημένων περιοχών του εντέρου σε αντίθεση με την ελκώδη κολίτιδα όπου οι βλάβες είναι συνεχείς και διάχυτες.
Ένα κοινό χαρακτηριστικό της ελκώδους κολίτιδας και της νόσου Crohn είναι ότι παρουσιάζουν περιόδους υφέσεων και εξάρσεων. Υπάρχουν δηλαδή περίοδοι όπου τα παιδιά δεν παρουσιάζουν κανένα σύμπτωμα (περίοδος ύφεσης) και περίοδοι όπου τα παιδιά πάσχουν (περίοδος έξαρσης).
Επίσης τόσο η ελκώδης κολίτιδα, όσο και η νόσος Crohn μπορούν να προκαλέσουν συμπτώματα από άλλα συστήματα εκτός από το γαστρεντερικό όπως τα μάτια, το δέρμα κ.λπ. τα οποία μάλιστα μπορεί να εμφανιστούν πριν τα γαστρεντερικά συμπτώματα.
Κύρια συμπτώματα ελκώδους κολίτιδας
- Διάρροιες με αίμα και βλέννα (ήπιες κενώσεις έως και συνεχής αιμορραγία)
- Δυσκοιλιότητα συνοδευόμενη από συχνή απόρριψη αίματος και βλέννας.
- Κοιλιακό άλγος
- Τεινεσμός (επώδυνη και επείγουσα ανάγκη προς αφόδευση)
- Ανορεξία
- Σιδηροπενική αναιμία
- Απώλεια βάρους (όχι πάντα)
Κύρια συπτώματα της ν. Crohn
- Κοιλιακό άλγος
- Χρόνια διάρροια
- Στασιμότητα ή και απώλεια βάρους
- Πυρετός
- Κακουχία
- Εύκολη κόπωση
- Καθυστέρηση της σωματικής αύξησης σε συνδυασμό με καθυστέρηση της εφηβείας.
- Συρίγγια και αποστήματα στη περιοχή του περινέου (η περιοχή από τα έξω γεννητικά όργανα έως τον πρωκτό)
- Αναιμία
Τόσο στην ελκώδη κολίτιδα, όσο και στη νόσο Crohn οι εκδηλώςεις από άλλα συστήματα εκτός του πεπτικού μπορεί να εμφανιστούν πρώτες. Τέτοιου είδους εκδηλώσεις είναι :
- οζώδες ερύθημα (επώδυνα ερυθρά υποδόρια οζίδια στους μηρούς, κνήμες, και άκρο πόδι)
- γαγγραινώδες πυόδερμα (δερματοπάθεια που χαρακτηρίζεται από έλκη)
- στοματικές άφθες
- αρθρίτιδα ή πόνος στις αρθρώσεις
- ιρίτιδα – ιριδοκυκλίτιδα – ραγοειδίτιδα (φλεγμονές του ματιού)
- σκληρυντική χολαγγειίτιδα (φλεγμονή των σωληναρίων που μεταφέρουν τη χολή) και άλλα.
Διάγνωση:
Μετά από ένα λεπτομερές ιστορικό και την κλινική εξέταση του παιδιού, ακολουθούν αναλύσεις αίματος και κοπράνων, καθώς επίσης και υπέρηχος άνω/ κάτω κοιλίας και εντέρου.
Η τελική διάγνωση τίθεται μέσω ενδοσκοπικού ελέγχου (γαστροσκόπηση, κολονοσκόπηση) και της λήψης βιοψιών.
Συπληρωματικά συνιστάται η διεξαγωγή άλλων απεικονιστιών μεθόδων (πχ. MRT Sellik) σε υποψία ν. Crohn με προσβολή του λεπτού εντέρου.
Θεραπεία:
Αναλόγως με την έκταση και τη σοβαρότητα της νόσου σε κάθε παιδί ή έφηβο θα επιλεχθεί και η καταλληλότερη θεραπεία.
Η θεραπεία περιλαμβάνει συνήθως:
- αποκλειστική εντερική σίτιση με ειδική πολυμερική ή στοιχειακή φόρμουλα (πχ. Modulen) ή συμπληρωματική εντερική σίτιση (CDED) σε περιπτώσεις παιδιών και εφήβων με νόσο Crohn
- αμινοσαλικυλικά (μεσαλαζίνη) κατά κύριο λόγο σε ασθενείς με ελκώδη κολίτιδα
- ανοσοκατασταλτικά (αζαθειοπρίμη, β-μερκαπτοπουρίνη)
- νεότερες θεραπείες με ανοσορυθμιστικούς βιολογικούς παράγοντες (ινφλιξιμάμπη, αδαλιμουμάμπη)
- κορτικοστεροειδή
Χειρουργική αντιμετώπιση με κολεκτομή εφαρμόζεται μόνο σε χρόνιες μη ελεγχόμενες περιπτώσεις ή σε σοβαρή κεραυνοβόλο μορφή η οποία έχει επιπλακεί με τοξικό μεγάκολο και δεν ανταποκρίνεται στην εντατική φαρμακευτική αγωγή